6 tips voor gesprekken met kinderen

Als het gaat om praten met kinderen over ruzie en geweld thuis of over eenzaamheid en verwaarlozing zijn professionals zich bewust van de kwetsbare situatie van kinderen.

Dilemma’s die bijvoorbeeld tijdens trainingen uitgesproken worden over gesprekken met kinderen:

• Hoe voorkom ik dat een kind overstuur wordt door het gesprek, wat zal het effect zijn op het kind als we over de nare ervaringen praten?
• Een kind is loyaal aan zijn ouders plaats ik hem niet in een te moeilijke positie?
• Straks voelt het kind zich verantwoordelijkheid voor het oplossen van de problemen.
• Wat schiet het kind ermee op als ik toch maar een gesprek heb? Na mij komt een andere hulpverlener. Welke verwachting schep ik met het gesprek?
• Ik heb geen tijd om een vertrouwensband op te bouwen met het kind dus hij gaat mij niks toevertrouwen.

Super dat je goed nadenkt over wat je kunt betekenen. Het is belangrijk dat je overlegt met een collega over de manier waarop je het gesprek gaat voeren, wanneer en waar, maar ook wat het doel van het gesprek zal zijn. Dat klinkt misschien erg zakelijk, maar van tevoren goed nadenken over dat wat je wilt bespreken is erg belangrijk. Tenminste wanneer dit niet als een muurtje tussen jou en het kind gaat staan, waardoor echt contact maken niet meer lukt.

Vaste vertrouwenspersoon

Maar misschien moeten we toch veel vaker een vaste vertrouwensfiguur voor het kind inzetten. Iemand die langdurig contact houdt met het kind. Door alle fasen heen, naast alle hulpvarianten voor minimaal anderhalf jaar. Iemand die kennis heeft van veiligheidsplanning, van de ontwikkelingstaken van kinderen maar ook van veerkracht en herstel.

We weten dat een vertrouwenspersoon heel erg belangrijk is voor een kind. Iemand die niet oordeelt, die bekrachtigt en het kind ontschuldigt. Die een luisterend oor heeft, beschikbaar is op het moment dat het kind haar nodig heeft. Volgens mij is het belangrijk dat we met elkaar de discussie aan gaan over wat eenieder vanuit zijn rol kan bijdragen. Maar ook dat we veel vaker in het netwerk van het kind moeten kijken naar iemand die naast het kind kan staan, die aandacht geeft, die nabij is.

6 tips voor gesprekken met kinderen

Ga je zelf het gesprek aan met kinderen dan volgen hier 6 tips om het gesprek met kinderen goed te laten verlopen:

1. Luisteren
In mijn training krijg ik vaak de vraag; Wat kun je doen om een stil of teruggetrokken kind te laten vertellen over wat er aan de hand is thuis? In veel gevallen gaat het er niet zo zeer om dat je de focus moet leggen op dat wat jij zegt of vraagt. In veel gevallen gaat het erom dat je veel meer tijd neemt om te luisteren, om bezig te zijn en stiltes te laten vallen. Er is een groep kinderen die meer tijd nodig heeft om gedachten te ordenen en uit te spreken.

2. De tijd nemen
Door alle drukte op het werk nemen we vaak te weinig tijd om contact te maken, uitleg te geven, vragen te stellen en te wachten op een antwoord. Kinderen die al veel meegemaakt hebben zijn vaak enorm alert op hun omgeving en gewend om mensen te screenen. Ze voelen snel aan of je er met je aandacht bij bent.

3. Kleine doelen stellen
Als je dan echt maar een of twee gesprekken hebt, beperk je dan tot 1 of hooguit 2 onderwerpen die je wilt bespreken. Check bij het kind of dat overeenkomt met zijn wensen. Beter 1 onderwerp uitgebreid bespreken dan meerdere onderwerpen aanstippen. Leg een kind uit wat er allemaal gebeurt, onderzoek bij wie hij terecht kan en houd een lijntje wanneer er nog veel onduidelijkheid is.

4. Niet alleen maar bezig zijn met je taak of je opdracht
Wanneer we onder tijdsdruk staan, kunnen we erg taakgericht worden. Daarmee verlies je een belangrijk element uit het oog. Het daadwerkelijke gevoel van connectie. Collega Evie Daniels verwoordde het in een podcast een keer heel mooi; “Je moet van ieder kind waarmee je werkt een klein beetje houden”.

5. (Nog) niet bezig zijn met wat je ervan vindt
Stel je afwachtend op en vorm nog niet direct een idee over wat er moet gebeuren. Zodra je dat namelijk wel doet, verbreek je de connectie met het kind. Laat het kind eerst vertellen over meerdere concrete situaties. Vraag door hoe het toen gestopt is. Of met wie het kind er al over heeft gesproken of wellicht graag mee had willen praten. Wat zou deze persoon denken dat er moet gebeuren? Wat wil het kind zelf. Zet dan pas jouw ideeën daarnaast.

6. Ontlading
Wanneer het kind ingespannen bezig is geweest of het gespreksonderwerp spannend vond, is het goed om aan het eind van het gesprek tijd te maken voor ontlading. Dat hoeft niet lang te duren, er zijn genoeg korte oefeningen;

• Even springen en dansen om het lijf los te schudden helpt om de energie weer te verdelen over het lichaam.
• Spieren kort aanspannen en weer loslaten. Geef hiervoor het kind een kussen of een grote knuffel vast. Die ze heel stevig mogen omhelzen (het liefst met beide armen én benen) en daarna weer loslaten.
• Samen lachen door een grapje te vertellen, een bijzonder verhaal te vertellen waar een foutje inzit, rijmen, een zin afmaken of iets dergelijks.
• Trampoline springen en rondje rennen of met een bal of pittenzakje gooien

Geschreven door Margreet Timmer