De veiligheid vergroten in gezinnen en partnerrelaties gaat alleen maar vanuit een oprechte samenwerkingsrelatie met de ander. Het is een proces van contact maken, van ruimte geven en grenzen stellen, van stappen vooruit maar ook leren van moeilijkheden.
In dit artikel ontdek je handvatten die je kunnen helpen om de veiligheid in gezinnen te vergroten. Ik geef je 7 punten die je in je achterhoofd kunt houden bij het maken van veiligheidsplannen. Deze realisaties kunnen je helpen om angst te reduceren bij de ouders of kinderen met wie je werkt.
In de lange tijd dat ik meedraai in de hulpverlening zijn dit de waardevolle lessen die ik heb geleerd:
- In het creëren van veiligheid is het van wezenlijk belang om de cliënt een centrale rol te geven in die verandering. Dat klinkt logisch en toch lijkt dat niet zo te zijn of wordt het niet zo ervaren door de cliënt. Ik heb me er zelf ook vaak op betrapt dat ik denk te weten wat goed is voor die ander en hoe die dat moet doen (expert principe). Door veranderingen “op te leggen” verlies je de cliënt en je invloed. Ik kom ook nu nog vaak tegen dat cliënten zeggen: “Ik doe dingen omdat het van de hulpverlener moet”. Wat gebeurt er als het moeten van de hulpverlener stopt?
- Het bespreekbaar maken van zorgen, zeker als dat gaat over onveiligheid zoals geweld, verwaarlozing en misbruik, is lastig. Het is menselijk dat we dat soort gesprekken het liefst vermijden, maar het moet. Wat het moeilijk maakt is dat de signalen niet altijd duidelijk zijn. Wat het bij gezinnen extra moeilijk maakt is dat het dan gaat over de personen die voor de meeste mensen de belangrijkste op aarde zijn; hun kinderen. Ouders willen het opvoeden van hun kinderen goed doen, als dat niet goed lukt is dat heel pijnlijk. Daarop aangesproken worden genereert ook angst, angst om je kind te verliezen, angst voor wat je omgeving van je vindt, angst alle invloed te verliezen. Angst kan op zijn beurt weer agressie genereren.
- Onveiligheid komt ook voor tussen koppels of tussen mantelzorgers en ouderen. Ook hierbij ontstaat angst. Angst om de ander te verliezen, nog onmachtiger te worden of angst beoordeeld/ veroordeeld te worden.
- Het is een misvatting dat je, als je zorgen over iemands veiligheid in welke vorm dan ook bespreekt, je tegenover de ouder, partner of verzorger komt te staan. Of dat je hem/ haar gaat verliezen.
Want in mijn lange carrière als gz psycholoog/ gedragswetenschapper ben ik zeer zelden ouders tegengekomen die hun kind tekort willen doen. Uiteindelijk hebben we hetzelfde belang. We moeten elkaar wel weten te vinden. Bij forse problemen tussen volwassenen of tussen verzorgers en ouderen is er vaak sprake van onmacht. Dat betekent dat we de cliënten moeten ondersteunen om hun angst te hanteren. En ook onze eigen angst leren hanteren. In een interactie doe je alle twee iets.
- Om elkaar te vinden moeten we bereid zijn om echt contact te maken, bereid zijn om ons ook te verplaatsen in de positie van de ander en ons realiseren welk effect ons handelen op de ander heeft. Alleen van daaruit kunnen we goed aansluiten en de ander horen. Echt gehoord worden reduceert angst. Maar ook eerlijkheid en duidelijkheid reduceert angst. Om te hete brij heen draaien maakt onzeker. Cliënten voelen of je een oprechte agenda hebt of dat je dingen achterhoudt. Wat duidelijk moet zijn is dat het geweld, de verwaarlozing of het misbruik, hoe dan ook moet stoppen. Daar waar geweld is kan ook niet geleerd worden en veiligheid niet opgebouwd worden.
- Invloed op het proces reduceert ook angst. Het is goed om je te realiseren dat je het hebt over andermans leven. Dat jouw oplossingen niet hun oplossingen hoeven te zijn. Als cliënten samen met jou eerlijk kunnen zijn over waar de zorgen liggen, als je samen met de cliënten kunt kijken hoe de problemen het best aangepakt kunnen worden dan creëer je een context waarin echte verandering mogelijk is.
- Laten we ons ook realiseren dat we slechts een ieniemienie onderdeeltje van het leven van gezinnen zijn. Veranderingen vinden plaats in de context van het gezin zelf. Je kunt verandering bevorderen maar echt structurele hulp heeft ondersteuning van het netwerk nodig. Zij zijn er en blijven er.
Al de bovengenoemde aspecten komen aan de orde in de training Samenwerken aan Veiligheid en bieden hopelijk handvatten om de veiligheid in gezinnen, partnerrelaties en eventueel voor hulpbehoevenden te bevorderen.
Geschreven door Nick Bisschops