Hoe word je aandachtsfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling? Taken, kennis en opleiding

Deze professionals spelen een sleutelrol in het signaleren, handelen en coördineren van zorg bij vermoedens van mishandeling of geweld. Wat zijn de kerntaken van een aandachtsfunctionaris en hoe word je er één? De rol van aandachtsfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling is in steeds meer sectoren onmisbaar: van jeugdzorg tot onderwijs, kinderopvang, de medische wereld en het sociaal domein. Maar wat houdt deze functie precies in, welke kennis en vaardigheden zijn nodig, en hoe blijf je als aandachtsfunctionaris scherp en up-to-date?

Wat doet een aandachtsfunctionaris?

Als aandachtsfunctionaris ben je het vaste aanspreekpunt binnen je organisatie voor alles wat te maken heeft met (vermoedens van) huiselijk geweld en kindermishandeling. Je ondersteunt collega’s, beantwoordt vragen, begeleidt het proces rondom de meldcode en helpt bij het maken van lastige afwegingen. Je bent een verbindende schakel, gericht op veiligheid, zorgvuldigheid en samenwerking.

Je taken als aandachtsfunctionaris zijn gericht op:

het toepassen van de meldcode,
het ondersteunen van collega’s in het maken van afwegingen,
het borgen van samenwerking binnen én buiten de organisatie.

Deze rol vraagt om kennis, zorgvuldigheid en sterke communicatieve vaardigheden.

Welke kennis heeft een aandachtsfunctionaris nodig?

Een aandachtsfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling beschikt over specialistische kennis op meerdere terreinen. Deze kennis is essentieel om collega’s te ondersteunen, risico’s in te schatten en zorgvuldig te handelen volgens de meldcode. Denk aan:

Wet- en regelgeving: Je kent de stappen van de meldcode huiselijk geweld en kindermishandeling én weet hoe je deze toepast in jouw praktijk.
AVG en privacy: Je bent op de hoogte van de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) en weet hoe je zorgvuldig omgaat met privacy en dossiervorming.
Conflict van plichten: Je weet wat te doen bij een conflict van plichten en kunt hierover advies geven aan collega’s.
Veilig Thuis: Je hebt kennis van de taken, werkwijze en het aanmeldproces bij Veilig Thuis. Je weet wanneer en hoe je contact opneemt en wat je van Veilig Thuis mag verwachten.
Signalen herkennen: Je hebt kennis van de signalen van huiselijk geweld en kindermishandeling bij zowel kinderen als volwassenen.
Netwerk en samenwerking: Je weet welke interne en externe partners betrokken zijn en hoe je samenwerkt aan veiligheid.

Welke vaardigheden zijn nodig?

Een aandachtsfunctionaris huiselijk geweld en kindermishandeling moet beschikken over zowel communicatieve als analytische vaardigheden om effectief te kunnen handelen. De belangrijkste competenties zijn:

Gespreksvaardigheden: Je maakt gevoelige onderwerpen bespreekbaar, zowel met collega’s als met gezinnen of cliënten.
Analytisch en afwegend vermogen: Je kunt signalen zorgvuldig wegen en adviseren over vervolgstappen, inclusief het maken van een veiligheidsplan.
Verbindend en motiverend: Je ondersteunt en stimuleert collega’s om zorgvuldig te handelen volgens de meldcode.
Reflectief en kritisch: Je reflecteert op je eigen handelen en moedigt anderen aan dat ook te doen.
Dossiervorming: Je kunt zorgvuldig, feitelijk en juridisch correct verslag leggen.

Welke opleiding heb je nodig om aandachtsfunctionaris te worden?

Aandachtsfunctionarissen zijn werkzaam in diverse sectoren. Er is dus niet één vaste vooropleiding, maar relevante achtergrond en gerichte scholing zijn onmisbaar. Denk aan:

Vooropleiding: • Hbo- of wo-opleiding, passend bij de sector: Social Work, Pedagogiek, (Jeugd)zorg, Verpleegkunde, Geneeskunde, Onderwijs, Kinderopvang, Maatschappelijk Werk, Psychologie, of vergelijkbare richtingen.
Specifieke scholing tot aandachtsfunctionaris: bij diverse aanbieders, zoals Het LOCK en TIMM Consultancy kun je een 3-daagse training volgen.
Augeo Foundation, Movisie en NJi bieden waardevolle aanvullende trainingen aan. Opleidingen variëren van e-learnings tot meerdaagse trainingen met praktijkopdrachten, intervisie en accreditatie (bijvoorbeeld SKJ, Registerplein, V&VN).
Incompany-trajecten zijn mogelijk, afgestemd op het team en de sector.
Verdiepende modules: Thema’s als complexe scheidingen, trauma, privacy, meldcode, dossiervorming, gesprekstechnieken, en samenwerking met Veilig Thuis. Allemaal belangrijke thema waar we bijscholing in verzorgen.

Hoe blijf je op de hoogte en ontwikkel je jezelf verder?

Aandachtsfunctionaris zijn vraagt om continue ontwikkeling. Wetgeving, signalen en samenwerkingsafspraken veranderen, en jouw kennis moet meegroeien. Zo blijf je scherp:

Bij- en nascholing: Volg jaarlijks bijscholingen, masterclasses of themabijeenkomsten, bijvoorbeeld over nieuwe wetgeving, actuele thema’s of praktijkcasussen.
Netwerken: Neem deel aan netwerken van aandachtsfunctionarissen binnen je sector. Wissel ervaringen uit en leer van praktijkvoorbeelden.
Nieuwsbrieven en vakliteratuur: Blijf op de hoogte via nieuwsbrieven zoals TIMM spiratie, de nieuwsbrief van Het LOCK én de nieuwsbrief van Augeo. Ook vakbladen bieden actuele inzichten.
Podcast: beluister 2 wekelijks onze podcast.
Reflectie en intervisie: Plan regelmatig reflectiemomenten, bijvoorbeeld via intervisie of coaching. Zo blijf je kritisch op je eigen handelen en leer je van anderen.
Samenwerking: Werk samen met collega’s, beleidsmedewerkers en externe partners zoals Veilig Thuis, zodat je elkaar scherp houdt en samen leert.
Gebruik van hulpmiddelen: Maak gebruik van tools zoals “Samen onderweg naar stabiele veiligheid” voor casusbesprekingen of praktijkondersteuning.

Tot slot: meer dan een bijrol

Aandachtsfunctionaris ben je niet zomaar ‘naast je gewone werk’. Het is een verantwoordelijke rol die betrokkenheid, nieuwsgierigheid, lef én een lerende houding vraagt. Jij bent degene die zorgt voor bewustwording, structuur en actie bij vermoedens van huiselijk geweld of kindermishandeling. Door continu te investeren in je kennis, vaardigheden en samenwerking maak jij écht het verschil – voor kinderen, volwassenen én collega’s die vertrouwen op jouw expertise.