Complexe scheiding en de taak van de jeugdprofessional
“Vechtscheidingen oorzaak overbelaste jeugdzorg”, kopte het Algemeen Dagblad laatst. Het gebeurde naar aanleiding van cijfers van de brancheorganisatie Jeugdzorg Nederland, waaruit bleek dat het grootste deel van de jeugdigen waarvoor een beroep op de jeugdzorg wordt gedaan, te maken heeft met een scheiding tussen de ouders.
Hoewel een relativering op zijn plaats is – niet altijd heeft de problematiek ook te maken met de scheiding – geeft het wel een indicatie voor het feit dat de jeugdzorg zijn handen vol heeft aan scheidingen tussen ouders.
Het beroep dat gedaan wordt op de hulpverlener
Het is naar mijn idee niet zozeer de hoeveelheid van deze zaken die de jeugdzorg belast, maar het beroep dat deze zaken op de hulpverlener in de jeugdzorg doen. In de kern komt die er op neer dat de hulpverlener helemaal niet uitgenodigd wordt om te helpen, maar om een situatie van pijn, verdriet en conflict tussen de ouders op te lossen. Wanneer dat ook de hulpvraag van de ouders zou zijn, was er niet zoveel aan de hand. Aan de tafel van de hulpverlener zouden ouders in een veilige omgeving geholpen kunnen worden zaken uit te spreken en de pijn te verwerken. Maar de hulpverlener wordt geconfronteerd met een kind dat lijdt onder de situatie tussen de ouders en waarbij door beide ouders, of één ouder, of de omgeving wordt gevraagd dit kind uit de situatie te redden.
Welke opdracht neem je aan?
Dat is een opdracht die hulpverleners geneigd zijn aan te nemen. En daarmee begint vaak een moeizaam en uitputtend traject voor die hulpverlener. De opdracht is namelijk onuitvoerbaar. Het kind valt helemaal niet te redden uit de situatie van strijd en verdriet die tussen de ouders speelt. Pogingen daartoe brengen de hulpverlener in conflict met één ouder of met beide ouders. Met als gevolg niet alleen kritiek van de ouders, maar ook van familieleden, de school, de collega hulpverlener bij een andere organisatie, de gemeente en tenslotte de media: de hulpverlener begrijpt het niet, is partijdig, komt niet op voor de belangen van het kind of is niet professioneel genoeg om het op te lossen. Klachten, of nog erger, persoonlijke dreigementen vallen de hulpverlener ten deel. Terwijl die het zo goed bedoelde en zo graag het kind wilde helpen. Het zorgt nogal eens voor klem zittende, boze of ontmoedigde professionals.
Jij als professional in de context van complexe scheidingen
In de module “Jij als professional in de context van complexe scheidingen” die TIMM Consultancy aanbiedt, staan we stil bij deze reacties van de hulpverlener. Door een combinatie van training en intervisie leggen we de verschillende processen bloot die er spelen bij het werken met complexe scheidingen.
Microniveau
Op microniveau speelt daar vaak de parentificatie van de hulpverlener in diens eigen gezin van herkomst. Boodschappen als “jij moet voorkomen dat er problemen ontstaan” of “je moet altijd eerst aan de ander denken, voor je aan jezelf denkt”, zijn meegegeven aan hem of haar als kind. Die hebben een helpende kant, maar kunnen later ook in de weg zitten.
Mesoniveau
Op mesoniveau speelt de kracht van het conflict tussen ouders, die een maalstroom vormt waarin niet alleen zij zelf en hun kinderen, maar ook de omgeving inclusief de hulpverlener wordt meegenomen.
Macroniveau
Op macroniveau spelen ideeën in de samenleving over maakbaarheid van het leven, recht op een onbezorgde jeugd en de verwachting dat de overheid en instanties er zijn om onze problemen op te lossen. Ideeën die niet alleen bij cliënten en de media leven, maar ook de hulpverlener zelf zich eigen heeft gemaakt.
De reflectie die deze module met zich meebrengt lost niet alle vragen op (helaas, al weer een deuk in het geloof in de maakbaarheid), maar geeft wel vaak ruimte en nieuwe handelingsperspectieven. En dat is al heel wat wanneer het gaat om werken met complexe scheidingssituaties!
Geschreven door René Knip
Wil je na het lezen van dit artikel meer weten over het aanbod van TIMM Consultancy binnen het thema Complexe Scheidingen in het Sociaal Domein. Klik dan hier en ga direct naar de thema pagina. Hier vind je trainingen, nieuws artikelen en podcasts.