In mijn trainingen besteed ik standaard aandacht aan het psychologische deel van het scheidingsproces. Er is altijd één partner die als eerste uitspreekt te willen scheiden, al kan de ander daar soms snel mee instemmen. Maar er is altijd één ‘beslisser’, iemand die het woord “scheiding” als eerste hardop uitspreekt. In sommige gevallen, is er nog geen acceptatie bij de ander. Woede, verzet en tegenwerking voeren de boventoon. Belangrijk is om hier nog niet te spreken over complexe scheiding of ‘vechtscheiding’. Woede en verzet zijn psychologische mechanismen om de onderliggende rauwheid van pijn en verlies gedoseerd toe te laten en aan te kunnen.
In deze fase merken cliënten dat hun relatie niet goed loopt. Gemiddeld is er een aanloop van 2 jaar waarbij er in oplopende mate verwijdering tussen partners wordt gevoeld. Als professional is het altijd goed om te checken hoe de relatie loopt, ook als cliënten voor een ander probleem bij jou als hulpverlener komen. Ook opvoedingsproblemen hebben impact op de relatie. Ruimte bieden om hierover te kunnen praten, helpt om naar de kwaliteit van de verbinding die partners met elkaar hebben te kijken.
Als er sprake is van onvrede in de relatie of in het eigen leven, is het goed om te bespreken wat mensen missen, en wat daarvan gebonden is aan hun relatie of aan hun persoonlijke ontwikkeling. Soms komen mensen tot de conclusie dat ze niet van hun partner af willen, maar vooral van het rotgevoel dat de niet ingevulde verlangens bij henzelf oproepen. Als er nog liefde over is, gebeurt het regelmatig dat mensen eerst willen zoeken naar wegen tot herstel.
In deze periode overwegen cliënten samen of alleen of de oplossing van uit elkaar gaan, een goede stap is. Voor- en nadelen worden bedacht en overwogen in deze fase van het scheidingsproces. Er wordt nagedacht over de consequenties en vanaf dit moment begint een vorm van rouw over het verlies te ontstaan (verlies van partner, eigenwaarde, het leven met je kinderen, sociaal netwerk, veranderd toekomstbeeld, financiële wijzigingen etc.).
Deze fase is ingrijpend. Zeker als één van beide partners dit proces voor zichzelf al inzet zonder de ander te informeren over wat er in hem/haar omgaat. Vanuit het perspectief van rouw, heeft degene die de scheiding overweegt een voorsprong. De ander loopt hierdoor achter in dit proces wat over en weer tot veel onbegrip kan leiden.
Als het voor één van beide partners duidelijk is dat er geen ruimte meer is om te investeren in de relatie, wordt de scheidingsmelding gedaan. Ik vraag mijn cliënten vaak; “voor welk probleem is jouw scheiding de oplossing?”.
Elke oplossing, is een manier om een onderliggende behoefte in te vullen. Net zoals een relatie een aantal behoeften vervult. Voor hun eigen inzicht en verwerking is het belangrijk dat cliënten zicht hebben op welke onvervulde behoeften in de relatie hebben geleid tot verwijdering. Denk bv. aan een gebrek aan communicatie, plezier, intimiteit, vertrouwen, rust, waardering etc. Daarnaast is het belangrijk dat er in het scheidingsproces wordt benoemd wat er waardevol was in de relatie, in de persoon van de ander.
Voor de verwerking van de scheiding is het helpend dat er een gezamenlijk verhaal ontstaat waarin dat wat goed was en dat wat niet lukte, een geïntegreerd geheel vormen. Zeker als er kinderen zijn, kan de vraag “wat van jullie onderlinge contact mag niet verloren gaan” richting geven aan het toekomstig ouderschap. Een deel van de complexe scheidingen vindt zijn oorsprong in het niet toekomen aan deze integratie.
De partner die de scheidingsmelding van de ander hoort, heeft tijd nodig om de nieuwe situatie te aanvaarden. Een scheidingsmelding is pas aanvaard als de boodschap is gehoord én als er een emotionele reactie op volgt. Het onvermijdelijke van de scheiding moet geaccepteerd worden als een onherroepelijk besluit dat niet meer terug te draaien is.
Het hoeft niet te betekenen dat iemand het er mee eens is. Ik maak vaak mee dat één van beide partners gelooft dat er nog ruimte is voor het verbeteren van de relatie. Maar het verzet wordt gestaakt omdat er besef is dat de ander niet meer terugkomt op zijn of haar besluit om te scheiden.
Het scheidingsbesluit wordt in tegenstelling tot de scheidingsmelding door beide partners genomen. Dat betekent niet dat het van harte hoeft te gebeuren. Wel is er bereidheid om de scheiding formeel te gaan regelen en hierin mee te werken aan de afspraken die gemaakt moeten worden.
In deze fase gaan partners om tafel om formele afspraken te maken over alles wat geregeld moet worden. Als de vorige stappen tot op zekere hoogte goed zijn doorlopen, lukt het mensen vaak goed om het eens te worden over de juridische zaken die geregeld moeten worden bij een scheiding. Hoe gaan we om met de woning, de inboedel, de zorg voor de kinderen (ouderschapsplan), de financiële kant (kinderalimentatie en/of partneralimentatie) en pensioenen.
Voor jeugd en gezinsprofessionals is het goed om op de hoogte te zijn van het scheidingsproces. Veel complexe- of hoogconflict-scheidingen ontstaan door stagnatie in dit proces.
Zij is trainer bij TimmConsultancy en verzorgt veel trainingen over omgaan met Complexe scheidingen, daarnaast is zij ook mediator.
Ons aanbod in trainingen in Complexe Scheidingen is sterk uitgebreid. Alle trainingen, podcasts en blogs over dit thema vind je op de pagina Complexe scheidingen
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.