Durf ernaar te vragen
Jongeren in onveilige situaties roepen ons op: ‘Durf te vragen wat we meemaken. Durf vragen te stellen over hoe ons dagelijkse leven eruitziet en dat je ervoor open staat om ons verhaal te horen’. Want wij kunnen eraan bijdragen dat jongeren ons vertellen wat er speelt.
Praat over specifieke gebeurtenissen
Stel vragen over een specifieke dag. Algemene vragen over hoe het gaat bij ruzie, geven een vaag algemeen beeld over hoe het gaat. Vragen naar specifieke voorbeelden maakt het beantwoorden van de vraag veel eenvoudiger. Het stoppen van onveiligheid kan alleen als we durven te vragen.
Luister
Luister naar wat de jongere zegt en benoem ook non-verbale signalen die je ziet. Laat merken dat je hem gehoord hebt, door te herhalen wat je hebt gehoord. Als de jongere aangeeft dat het anders in elkaar steekt dan jij dacht, stel dan je beeld bij.
Vraag naar de impact die de situatie op het dagelijkse leven van de jongere heeft. Bespreek samen de vervolgstappen, check wat de jongere nodig heeft of wenst.
Veiligheidsafspraken
Maak samen met de jongere, zijn gezin en anderen die bij hem betrokken zijn een veiligheidsplan. Dit plan moet gericht zijn op de situatie van die jongere.
Het maken van een veiligheidsplan is stap 1 in een onveilige situatie, maar nog belangrijker is om tijdens het gehele proces te blijven checken of de situatie veilig blijft. Neem de jongere mee in dit proces. De mate waarin dat kan is afhankelijk van de leeftijd en de ontwikkeling van een kind. Maar hierin kan vaak veel meer dan we denken. Als de jongere dit zelf niet kan, bespreek dan wie hem een stem kan geven.
Durf ernaar te vragen en stel open vragen.
Dit lijkt simpel, maar is het niet. In nieuwe situaties vind ik het vaak makkelijker om open vragen te stellen dan aan ouders en kinderen waar ik al langer bij betrokken ben. Ondanks mijn jarenlange ervaring als onderzoeker bij Veilig Thuis en als jeugdbeschermer, betrap ik mezelf er regelmatig op, dat ik vragen stel vanuit de context die ik al ken. Maar misschien beleeft de jongere dit wel heel anders of is de situatie gewijzigd. Kortom: ook al weet je veel van een jongere, het blijft belangrijk open vragen te stellen, zodat je niet in gaat vullen.
Deze vragen kun je bijvoorbeeld stellen:
- Wanneer is dit begonnen? Weet je de eerste keer nog? Vertel daar eens over. Wat was voor jou de ergste keer? Wanneer was de laatste keer? Ben je er bang voor dat het weer gebeurt of houd je er rekening mee dat het nog een keer kan gebeuren?
- Hoe eindigen deze gebeurtenissen? Wie neemt daar het initiatief voor? Wat heeft al eens geholpen om de problemen op te lossen of om te voorkomen dat het fout ging? Hoe wist jij of die ander wat je moest doen?
- Wat zou je willen dat iemand anders dan doet? Wie zou die ander kunnen zijn? Weet jij iemand die dit zou kunnen doen, wil je dat wij diegene gaan vragen? Moet het iemand zijn die jou helemaal niet kent of juist wel?
- Hoe kan een ander aan jou zien of merken dat er iets is gebeurd of dat je bang bent dat er iets gaat gebeuren. Aan welke persoon zou je dit dan als eerste vertellen?
- Is er iemand in je omgeving die weet wat er bij jullie thuis gebeurt? Weet diegene ook hoe dit voor jou is, hoeveel last jij ervan hebt?
- Als ik datgene wat je mij zojuist verteld hebt, aan je ouders of de begeleiding laat weten, wat denk je dat hun reactie is? Hoe kunnen we samen een plan maken dat ervoor zorgt dat jij in die situatie veilig bent en blijft?
- Hoe ziet het eruit als je een goede dag meemaakt in jullie gezin of op de plek waar je woont? En hoe ziet een dag eruit waarbij er dingen gebeuren die niet leuk zijn/ Welke mensen zijn daar bij betrokken en wat deden zij of wat deden ze juist niet?
Een persoon is genoeg om de situatie voor een jongere te keren; Durf ernaar te vragen! Ben jij die persoon?
Geschreven door Johanna Hommenga, ervaren trainer veiligheidsplanning en werkzaam als jeugdbeschermer bij Jeugdbescherming Noord.
Durf ernaar te vragen. Hopelijk heeft deze blog je weer inspiratie gegeven. Wil je hier nog meer over weten?
Meld je dan aan voor de Vraag mij, hoor mij, zie mij over praten met kinderen over kindermishandeling en de training Samenwerken aan Veiligheid.