Uit onderzoek is gebleken dat een nieuw patroon eigen maken bijna niet haalbaar is zonder mensen buiten het gezin. Alleen door andere mensen dan de cliënt te vragen mee te denken over de onveiligheid, de eenzaamheid of welke problematiek er ook speelt kun je de bestaande zorgen doen afnemen.
“Ik maak me al jaren zorgen om mijn dochter, maar durfde er nooit naar te vragen, uit angst dat ze de deur weer dicht zou doen. Het is fijn om bij deze bijeenkomst te zijn en mijn zorgen te delen, maar ook mee te mogen denken en me nuttig te voelen.” (Moeder, 43 jaar)
“Al jaren voel ik me schuldig, tegenover mijn dochter en mijn kleinkinderen. Had ik het anders moeten doen? Het doet pijn om alle zorgen te horen, maar het is ook fijn om er eindelijk over te mogen praten. En iets te mogen betekenen!” (Vader/opa 64 jaar)
“Ik zag wel dat het niet zo goed ging, maar dat het zo erg was wist ik niet. Ik wil graag kijken wat ik kan doen voor mijn vriendin.” (Vriendin 32 jaar)
“Het is chill om iedereen te zien zitten en te horen dat ze willen helpen, maar ook wel spannend. En ik had nooit verwacht dat allebei mijn oma’s ooit nog aan dezelfde tafel zouden gaan zitten.” (Meisje, 15 jaar)
“Nu ik ervaren heb wat een netwerkberaad voor een gezin kan opleveren wil ik niet anders meer. Dit wens ik iedereen toe.“ (jeugdconsulent 27 jaar)
Ik gun het iedereen om zich minder handelingsverlegen te voelen in het organiseren van een netwerkbijeenkomst en dit aan te durven gaan. Hopelijk helpen onderstaande tips om een eerste stap te zetten.
Veel cliënten vinden het niet gemakkelijk om aan te geven wie er bij een netwerkberaad uitgenodigd kan worden. Ze zeggen dingen als; ‘Ik heb geen netwerk.”, “Ik wil mijn ouders hier niet mee belasten”, “Ik heb er zelf een zooitje van gemaakt”, “Ik schaam me’. Door samen te kijken waar de cliënt tegenop ziet kom je uiteindelijk wel tot personen die uitgenodigd kunnen worden. Blijf vragen stellen. Bijvoorbeeld; ‘wie is op de hoogte van de zorgen die er spelen?’, ‘Zou jezelf meewillen denken als er zorgen spelen bij een vriendin?’, ‘Wat kan er in het ergste geval gebeuren wanneer je een bijeenkomst organiseert?’.
Pols wie er op de hoogte is van de zorgen die er spelen en wie er mee zou kunnen denken om de zorgen weg te nemen. In eerste instantie gaat het om een mensen die mee kunnen denken, plannen kunnen maken en die bereid zijn om naar een overleg te komen. Een gevarieerd netwerk kan helpen om de zorgen die er liggen en opgepakt moeten worden te verdelen. Gaat het om het uitzoeken van administratieve zaken, emotionele steun of het overnemen van de zorgtaken rondom de kinderen? Is het fijn dat er iemand fysiek langs komt of is het ook helpend wanneer iemand belt om te vragen hoe het gaat? Maak een overzicht met punten waar je cliënt naar op zoek is.
Iedere situatie is maatwerk. Net zoals ieder beraad maatwerk is. Het begint al met hoe je het overleg noemt. Een goede voorbereiding voor je het beraad in gaat is al je eerste winst. Bepaal samen met je cliënt wat het doel is van het beraad en hoe je dit vorm wil geven.
Als het netwerk zich veel zorgen maakt kan het helpend zijn om eerst gezamenlijk te kijken naar wat er wel goed gaat, en hoe de gewenste situatie er uit ziet. Om vervolgens te kijken welke afspraken er nodig zijn om daar te komen. Als je te maken hebt met bagatelliserende cliënten kan het helpen om eerst stil te staan bij de zorgen die er liggen en hoe het er uit ziet als er niets verandert.
Oplossingen ontstaan vaak uit de details. Vraag door wat maakt dat het toen wel gelukt is en hoe kun je daar meer van doen. Het zoeken naar uitzonderingen geeft weer hoop voor de toekomst, omdat daardoor blijkt dat het probleem zich niet altijd voordoet.
Het gebruik van schaalvragen tijdens een beraad is helpend om te kijken wat er nodig is om een volgende stap naar een hoger cijfer te kunnen maken. Maar het maakt ook inzichtelijk wat er al wel goed gaat. Bedenk welke schaalvragen je zou kunnen stellen tijdens het beraad. Check niet alleen bij je cliënt maar ook bij het netwerk, met een schaalvraag, hoeveel vertrouwen zij erin hebben dat de gemaakte afspraken ook het gewenste resultaat gaan hebben. Als het vertrouwen heel laag is ga dan in gesprek over welke afspraken helpend kunnen zijn om meer vertrouwen te hebben in het traject dat je met elkaar loopt.
Maak concrete, praktische afspraken en toets bij de cliënt en het netwerk of het voor beiden haalbaar is. Het concreet uitvragen van de onveiligheid helpt om concrete veiligheidsafspraken te maken. Sta ook stil bij de consequentie als het niet lukt om de gemaakte veiligheidsafspraken vast te houden. Benoem de olifant in de kamer! Veel ouders zijn bang dat hun kinderen uit huis geplaatst worden. Door hier bij stil te staan en te kijken wat ervan een ieder verwacht wordt, en binnen welke termijn, geeft duidelijkheid en rust.
Als je te maken hebt met verslaving en/of psychiatrische problematiek is de kans op terugval van een onveilige situatie reëel. Maak ook hier afspraken over, wat als het mis gaat. Bespreek ook wie vanuit het netwerk toestemming krijgt om aan de bel te trekken als hij/zij zorgen heeft en bij wie geeft hij/zij deze zorgen aan. Maak afspraken hoe er zicht komt en hoe er zicht blijft.
En misschien nog wel het belangrijkste als er ook kinderen in het gezin aanwezig zijn; maak afspraken wie met de kinderen spreekt. Wie aan hen vertelt welke afspraken er gemaakt zijn en waarom deze afspraken zijn gemaakt. Maak ook afspraken naar wie het kind toe kan gaan op het moment dat het kind zich niet veilig voelt en of de zorgen toenemen.
Het informele netwerk in zetten en vragen om mee te denken is niet alleen helpend wanneer er sprake is van grote onveiligheid en/of mishandeling. En een netwerkberaad is niet alleen geslaagd wanneer je met minimaal 5 of 6 mensen om de tafel zit. Je kunt ook klein beginnen. Vraag bij het intakegesprek of zij iemand uit het netwerk mee willen nemen, en of daar een volgende keer nog iemand bij uitgenodigd kan worden.
Een kleine stap naar een veiligere toekomst.
Geschreven door Angelique van der Veen, trainer en Kindbehartiger.
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.