Tijdens de trainingen die ik geef over het maken van veiligheidsplannen met gezinnen komen er vaak vragen over de kwaliteit van de veiligheidsafspraken in een veiligheidsplan.
Te vaak staat een veiligheidsplan vol met eenzijdige afspraken. Deelnemers vragen zich af of de afspraken wel haalbaar zijn en twijfelen of de gezinsleden zich houden aan de afspraken.
Het lijkt erop dat er onvoldoende tijd wordt genomen om de situatie echt samen met de gezinsleden en hun netwerk te doordenken. Als we goed stilstaan bij de betekenis van het woord afspraak; ‘een door twee of meerdere partijen schriftelijk of mondeling gemaakte overeenkomst’, gaat het wel eens mis.
De tijd nemen is hierin cruciaal. Contact maken, oprecht nieuwsgierig zijn, je oordeel uitstellen en steeds blijven doorvragen om eerst samen een goede analyse te maken voordat je je gaat richten op de oplossingen om uit de situatie te komen.
Ik beschrijf een aantal aandachtspunten die je helpen om veiligheidsplannen te maken met afspraken die er daadwerkelijk toe doen.
Iemand die een wens heeft om zaken te veranderen in zijn of haar leven zal makkelijk te motiveren zijn tot gedragsverandering. Daarom is het belangrijk om oprecht nieuwsgierig te zijn naar de gewenste situatie.
Hoe ziet het eruit als deze persoon de ouder is die hij wenst. “Wat doe je dan anders? En wat merken de kinderen daar dan van? Wat zou een eerste stap in die richting zijn? Wat zou je al direct anders kunnen doen?”
Als je in kaart hebt gebracht wat iemands wens is, kun je de wens van de organisatie ernaast zetten. Zo kun je samen tot overeenstemming komen. De eerste stap is om op zoek te gaan naar een reden voor de verandering zodat je een commitment hebt voor het bespreken van de volgende stappen, de route naar verandering.
Maar veranderen is niet eenvoudig. Kijk maar naar je eigen gewoontes en routines, die doorbreek je niet zomaar. Afscheid nemen van oude patronen is lastig. Dat kost tijd en inspanning.
Het is helpend om samen te kijken naar eerdere successen. “Wie of wat heeft eerder al eens geholpen om dingen anders te doen, om iets nieuws te leren of om ergens mee te stoppen? Wat waren toen de moeilijke momenten en hoe heb je dat toen aangepakt?”.
Veranderen zonder dat het netwerk betrokken is, is ook lastig. Als mensen uit je omgeving, je familieleden of vrienden niet begrijpen waarom je dingen anders wilt doen is het lastig voor hen om je te steunen tijdens dit proces.
Misschien proberen ze je zelfs wel tegen te houden! Als jij altijd meedeed met drinken of blowen en daar ineens mee wilt stoppen kan dat eerst zorgen voor verbaasde gezichten. Mensen blijven je dan misschien steeds weer iets aanbieden, vinden dat je ‘gezellig’ mee moet doen of zetten je op een andere manier onder druk. Besteed daarom altijd tijd aan gesprekken met vrienden en familie.
Als er gewerkt moet worden aan herstel van de veiligheid staan we vaak allemaal onder tijdsdruk. Als er thuis ruzie is, er gevochten wordt of wanneer de zorg juist onvoldoende is waardoor kinderen niet de aandacht en verzorging krijgen die ze nodig hebben, willen we dat het liefste zo snel mogelijk stoppen en veranderen.
En toch moeten we de tijd nemen. Tijd die we vaak zelf bijna niet hebben en de ander vaak niet geven vanuit de angst dat de kinderen de dupe zijn van het gedrag van de ouder. Je bent altijd op zoek naar de balans tussen aansluiten en volgen en het stellen van kaders en regels.
Neem dit serieus en bespreek met elkaar wat realistisch en wenselijk is. En als het ouders nu even niet lukt, wie kan dan helpen en zaken overnemen zodat de zorg voor de kinderen wel gegarandeerd is?
Natuurlijk is de ene cliënt de andere niet en zal de een dus ook eerder bereid zijn om na te denken over verandering dan de ander. Dat heeft niet alleen te maken met motivatie maar ook met de capaciteiten die iemand heeft.
Als je veel aan je hoofd hebt, veel stress hebt, last van flash-backs hebt of slecht slaapt is het super lastig om te reflecteren op je leven. Dat is geen onwil maar het is soms gewoon niet mogelijk om rustig na te denken en open te staan voor verandering.
Het maken van een goed veiligheidsplan vraagt veel van jou in begeleiding; aansluiten, volgen, geduld en rustig doorvragen. Maar ook luisteren naar de onderliggende behoefte van de ander. Luister welke wens en behoefte er ligt in de verwijten die geuit worden.
‘Als iemand nee zegt tegen het ene zegt hij ja tegen iets anders.’
Daarnaast ook transparantie, durven te benoemen wat je ziet of gehoord hebt. Begrip voor de positie of het gedrag van de ouders en tegelijkertijd ook begrenzen als de ouders iets doen wat niet oké is.
‘Hard op gedrag en zacht op de persoon’
Ik ben heel erg benieuwd hoe jij samen werkt aan veiligheid. Stuur je een berichtje?
Geschreven door Margreet Timmer
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.