Als jeugd-en gezinswerker heb je regelmatig te maken met gescheiden ouders. Je merkt dat ouders het met elkaar oneens zijn, dat communicatie stroef loopt. Je ziet dat kinderen er last van hebben of je hebt het gevoel dat je er in meegezogen wordt. In dit artikel geef ik een aantal tips vanuit Geweldloze Communicatie die je helpen om anders naar conflicten te kijken. Anders kijken naar en denken over conflicten leidt tot anders voelen. Hierdoor ontstaat ruimte voor oplossingen.
Eerst wil ik je meenemen in wat een conflict volgens mij ten diepste is. Een conflict is een botsing van de manier waarop mensen hun behoeften proberen in te vullen. Behoeften zijn verlangens die voor een persoon van wezenlijke betekenis zijn. Je kunt ook zeggen, waar je diep van binnen naar hunkert.
Behoeften zijn niet de bron van conflict. Meestal herkennen mensen die behoeften wel in meer of mindere mate. Ook al hebben ze op dat moment zelf een andere behoefte. Dat betekent niet dat het één waardevoller of belangrijker is dan het ander. Behoeften zijn ook niet vaststaand, ze zijn gebonden aan je situatie.
Wereldwijd zijn er ongeveer 60 universele behoeften. Denk aan rust, zekerheid, waardering, ruimte, voortgang, ontwikkeling, leren, plezier maken…Maar ook fysieke behoeften als eten, slapen, intimiteit.
De manier waarop we onze behoefte invullen heet een strategie; je concrete gedrag, je woorden, je eigen manieren om te krijgen waar je behoefte aan hebt. Als mens ben je zelf verantwoordelijk voor het invullen van je behoefte. Je kunt een ander alleen vanuit vrijheid vragen of hij/zij iets voor je wil doen om daaraan bij te dragen.
Conflicten ontstaan op het niveau van de strategie die iemand kiest. Dat klinkt heel bewust, maar heel vaak, en zeker bij conflicten en spanningsvolle situaties is het bijna een reflex. Een voorbeeld: Je kunt zeuren omdat je behoefte hebt aan aandacht, je kunt schreeuwen dat je er alleen voor staat, je kunt iemand bellen die een luisterend oor voor je heeft.
Het mooie is dat er wel 998 manieren zijn om je behoefte in te vullen. Helaas hebben we vaak maar 4 of 5 manieren in ons rugzakje. Geleerd van huis uit, zelf ontwikkeld in je leven, aangeleerd omdat het effect had. Geen probleem trouwens, tot het niet meer werkt en je ruzie krijgt……
Mensen krijgen ruzie en gedoe omdat de manier waarop de één een behoefte invult, botst met de behoefte van een ander.
En dan…….hoe los je het op?
)Emoties zijn signalen dat iets dat van wezenlijk belang voor ons is knel zit of juist ingevuld wordt. Je emoties worden getriggerd door wat je ziet, hoort, waarneemt. Een diep verlangen wordt geraakt, in positieve of in negatieve zin. Als iemand dus boos of verdrietig wordt, koppel dit dan los van de andere persoon (of jezelf). Zie het als iets dat bij de ander ontstaat omdat hij/zij ergens behoefte aan heeft.
Laat merken dat je de emotie ziet door hem te benoemen: Ik zie dat je boos/in de war/verdrietig/verbaasd/…bent + KLOPT DAT? Misschien heb je niet meteen de goede emotie benoemd, maar dat geeft niet. De poging op zich verzacht de emotie en een ander is vaak bereid te benoemen wat hij voelt.
In stap 1 heb je de emotie benoemd. Vervolgens ga je door in het zoeken naar welke behoefte er knal zit. Waar gaat het de ander écht om? Ik noem dit gissend vragen stellen. Door te luisteren en te benoemen wat de ander aangeeft ontstaat er herkenning “ja, dáár gaat het met om….” èn erkenning (hé, de ander hoort me zoals ik het bedoel).
Als je met gescheiden ouders werkt, kan het helpen om op deze manier naar conflicten te kijken. Niet de behoeften die er onder liggen leveren conflict op, maar de manier waarop één van beiden (of allebei) ze proberen in te vullen. Als cliënten heel boos reageren, kijk dan met compassie. Blijkbaar zit er iets héél erg klem! Wat naar voor die persoon…..ik ga hem/haar vragen stellen zodat hij/zij er zelf grip op krijgt. Besef en bespreek vervolgens dat er heel veel manieren zijn om behoeften in te vullen.
Als er erkenning wordt gegeven, werkt verzachtend en geeft dat ruimte. Ruimte om te zoeken naar een oplossing die voor iedereen werkt. Vaak hoeft een onderliggende behoefte niet eens direct ingevuld te worden. Als het maar is gehoord en benoemd.
Ook jij als professional hebt behoeften. Want misschien heb jij de taak om de veiligheid in een gezin te waarborgen. Je hebt dan bv. behoefte aan zekerheid, voortgang, duidelijkheid, geruststelling, etc. Of je hebt behoeften in de manier waarop mensen met je omgaan. Deze zijn net zo belangrijk als die van je cliënt.
Het aansluiten bij de oplossingen van het systeem werkt beter dan als professional zelf met oplossingen komen. Als je zelf een idee hebt dat zou kunnen helpen, vraag dan toestemming om deze te delen. Het klinkt misschien overdreven, maar een ongevraagd advies, verdwijnt in de prullenbak.
Veel vragen die mensen elkaar stellen, zijn geen vraag maar een eis. Ze raken gefrustreerd of boos omdat iemand ‘nee’ zegt. Het ‘nee’ van een ander, wordt dan vertaald als onwil, dwarszitten, treiteren. Als je een weigering een andere betekenis kunt geven, voelt het ook anders. Luister naar een ‘nee’ als een signaal dat er bij de ander een wezenlijke behoefte knel zit.
Daarnaast; als iemand geen ‘nee’ als antwoord kan accepteren, was het dan wel een vraag? Of was het een opdracht? Was er voor de ander dan vrijheid om zijn/haar eigen keuze te maken? Alleen als die basisvoorwaarde er ligt, kunnen mensen bijdragen aan elkaars welzijn en heeft de oplossing kans van slagen.
Wil je meer weten over het de-escaleren van conflicten, meld je dan aan voor de training Complexe Scheidingen.
Of lees het boek Geweldloze Communicatie van Marshall Rosenberg
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
7 oktober komen aandachtsfunctionarissen huiselijk geweld en kindermishandeling, van zeer uiteenlopende organisaties, weer samen tijdens ons special event.
Een dag om samen te leren van successen en dilemma’s maar ook om te ervaren dat je onderdeel bent van een groep professionals met allemaal dezelfde missie.
We maken er een enerverende dag van met interessante uitwisseling en veel interactie.