Ouders die in een complexe scheiding verwikkeld zijn, hebben vaak het gevoel dat zij in een uitzichtloze situatie zitten. Zij begeven zich soms al jaren in de fase van afwikkeling van de scheiding en komen niet tot een afsluiting. Oplossingsgericht werken
Daarbij verkeren ouders in verschillende fasen van de verwerking van hun verlies. Het lukt dan niet om regelingen vast te leggen. Zij kunnen bijvoorbeeld geen overeenstemming vinden over omgangsregelingen of afspraken met betrekking tot co-ouderschap, alimentatie, manier van opvoeding, en dergelijke.
Het conflict is te groot en strijd over rechten en plichten en het maken van verwijten zijn een vast onderdeel van de onderlinge communicatie. Het conflict staat het reflecteren op situaties in de weg. Oude koeien worden regelmatig uit de sloot gehaald en staan het vooruitkijken in de weg.
Als professional is het een hele klus om niet meegezogen te raken in het conflict en daardoor eveneens een defensieve houding aan te nemen.
Door vooral te werken vanuit een oplossingsgerichte basishouding (progressiegericht werken) is het mogelijk om ouders stapje voor stapje weer naar gewenste ontwikkelingen te laten kijken.
Door het stellen van haalbare, realistische doelen, die door hen zelf geformuleerd worden, gaan ouders weer succeservaringen opdoen. Dit werkt motiverend om vooruit te kijken en gericht te blijven op overeenstemming.
Het is belangrijk om als professional gemotiveerd te blijven deze ouders begeleiding te bieden en vertrouwen te hebben dat verandering mogelijk is. Al snel kan er anders een parallel proces ontstaan.
Als jij als professional weinig of geen hoop op verbetering hebt, dan heeft dat grote invloed op de gesprekken die je hebt. Het gesprek zal veelal gaan over problemen en de situatie zal steeds meer uitzichtloos voelen. Zonder positieve verwachtingen en blik op de toekomst blijf je samen met de ouders hangen in een negatieve spiraal.
– Onderzoek ten eerste je eigen mensbeeld, geloof je werkelijk dat gedrag van mensen vastligt en bijna niet te veranderen is? Of heb je een vast vertrouwen dat mensen zich kunnen ontwikkelen? Dit laatste noemen we een growth mindset en het eerste een fixed mindset. Vanuit een growth mindset kun je anderen begeleiden en bewegen tot verandering.
Als je gelooft dat gedrag van mensen vastligt en niet te veranderen is, bepaal jij wat er moet gebeuren. Dan heeft de cliënt steeds anderen nodig die de situatie oplossen of blijft er niets anders over dan zich erbij neer te leggen dat de situatie is wat het is. Niet altijd een prettig vooruitzicht!
– Reflecteer regelmatig op je werk en onderzoek doelbewust welke successen je behaalt in je werk. Hoe heb je die bereikt? Wat was daar in die situatie voor nodig? Kijk steeds naar jouw eigen aandeel daarin. Dit geeft inzicht in werkzame elementen.
Zodra je deze duidelijk hebt kun je het in soortgelijke situaties opnieuw toepassen. Wat natuurlijk niet wil zeggen dat de gevonden aanpak bij alle ouders zal werken. Het blijft maatwerk; samen met de ouders kijken naar wat zij nodig hebben in de begeleiding.
– Onderzoek samen met de ouders hoe zij hun rollen van mede-ouders vorm willen geven. Hoe ziet in hun ogen de samenwerking die hun kind nodig heeft er concreet uit?
Onderzoek wanneer zij al op deze manier hebben samengewerkt:
Door deze vragen te stellen motiveer je ouders om meer hiervan te doen.
– De scheiding is, in veruit de meeste situaties, een gegeven. Daar valt niets aan te doen. Maar de manier waarop ouders daarna met elkaar verder gaan en hoe wij hen daarin begeleiden geeft mogelijkheden en kansen tot groei en verandering.
Onderzoek deze mogelijkheden samen met ouders en maak hen daar zelf verantwoordelijk voor. Laat hen verwoorden wat ze van jou nodig hebben. Sluit aan bij hun wensen en tempo.
– Er zijn verschillende oplossingsgerichte vraagtechnieken die je kunt gebruiken tijdens je gesprekken met ouders. Belangrijk daarbij is dat je deze bewust inzet. Dat je je bewust bent van het doel van een specifieke vraag. Timing is daarbij erg belangrijk.
Voorbeeld van een waardevolle vraagtechniek is ‘De plus achter de min’. Hierbij focus je op wat iemand wel wil maar vaak niet uit, in plaats van wat deze persoon wel uit aan verwijten en klachten. In een verwijt zit altijd een wens of behoefte verpakt. Probeer deze eruit te halen en te benoemen.
Als ik tegen mijn kinderen roep dat zij er een puinhoop van hebben gemaakt en dat ik baal dat ik, na een dag hard werken, weer alles op moet ruimen, is de kans groot dat ik allerlei excuses te horen krijg of verbaasde blikken omdat zij zich van geen kwaad bewust zijn. De onderliggende behoefte; thuiskomen in een opgeruimd huis of na mijn werk op de bank kunnen ploffen of aanschuiven aan een gedekte tafel 😊 wordt niet gehoord. De kunst is om deze eruit te halen en te bespreken. Dan zul je vaak merken dat de ander best bereid is om aan jouw wens tegemoet te komen of dat jij wellicht je verwachtingen bij mag stellen.
– Maak met de ouders concrete afspraken over kleine stappen die iedere ouder voor zichzelf gaat zetten. Help hen te visualiseren wat ze de volgende keer anders gaan doen. En bevraag ook steeds wat de kinderen ervan zullen merken wanneer ze dit doen? Waaraan zullen zij merken dat de ouders op een andere manier met elkaar omgaan? Wat zal hen dat opleveren?
– Kijk daarbij samen met beide ouders of met ieder individueel, naar de cirkel van betrokkenheid en de cirkel van invloed. Waar zijn ze bij betrokken en waar heb je invloed op? Waar kun je verandering in brengen? Dat gaat ook over je eigen reactie en mindset. Je kunt de ander niet veranderen. Waarschijnlijk hebben beide partners dat tijdens hun huwelijk al geprobeerd.
– Niemand wil veranderd worden, mensen alleen veranderen wanneer zij dat zelf willen. Je zult daarvoor op zoek moeten naar de intrinsieke motivatie.
– Gun jezelf ook groei, dat wat vandaag niet lukt kun je morgen gewoon opnieuw weer proberen! Bepaal voor jezelf ook kleine doelen, vaak willen we te snel en genieten we niet voldoende van dat wat we al wel bereikt hebben. Dus beantwoord voor jezelf regelmatig de volgende vragen; Over welk stukje werk van vandaag ben ik tevreden? Waar ben ik trots op? Wat was mijn aandeel in het succes? Wanneer kan ik hier meer van doen?
Tenslotte nog een mooie uitspraak van Gwenda Schlundt Bodien:
Mensen hoeven het niet eens te zijn over wat er mis is gegaan in het verleden, om het eens te zijn over wat ze willen bereiken in de toekomst.
Heel veel plezier bij je mooie werk! En tijdens de trainingen vertel ik je natuurlijk heel graag meer over het oplossingsgericht werken.
Geschreven door Margreet Timmer
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.