“De hoop op een goede toekomst, waar je zelf ook een rol in hebt, is de motor van je ontwikkeling.” Dit zijn de woorden van Micha de Winter, emeritus hoogleraar pedagogiek, die in deze podcast zijn visie deelt over samenlevingspedagogiek. Zijn boek Medemenselijk opvoeden vormt de aanleiding voor een inspirerend gesprek over hoop, perspectief en het belang van een responsieve omgeving voor kinderen en jongeren.
Volgens Micha is het idee van hoop de afgelopen decennia te veel naar de achtergrond verdwenen in opvoeding en onderwijs.
“We focussen ons vaak op risicofactoren, protocollen en meetbare methodieken, maar vergeten dat kinderen ook hoop en perspectief nodig hebben. Het gevoel dat ze ertoe doen en dat de wereld ook op hen wacht, is essentieel voor hun ontwikkeling.”
Hij haalt pedagoge Lea Dasberg aan, die al in 1980 waarschuwde voor de impact van negatieve berichtgeving op kinderen. Micha ziet parallellen met de huidige tijd, waarin sociale media een constante stroom aan informatie bieden.
“Kinderen krijgen ongefilterd rampen en negativiteit over zich heen. Het is onze taak als opvoeders om hen daarbij te begeleiden, betekenis te geven aan wat ze zien en samen te zoeken naar oplossingen.”
Een belangrijk concept in Micha’s visie is de responsieve omgeving. “Kinderen groeien niet in een luchtledige. Hun ontwikkeling vindt plaats in een omgeving die hen moet ondersteunen en uitdagen.” Hij benadrukt dat opvoeding niet alleen de verantwoordelijkheid is van ouders, maar ook van de samenleving. Denk aan veilige speelruimtes, goed onderwijs en een luisterend oor voor de ideeën van kinderen.
“Tijdens de coronacrisis zagen we hoe weinig jongeren werden betrokken bij beslissingen die hen direct raakten. Dat is een gemiste kans. Participatie en het serieus nemen van hun stem zijn cruciaal in een democratische opvoeding.”
Micha introduceert het begrip ‘agency’, oftewel handelingsvermogen. Hij stelt dat we kinderen moeten leren dat ze zelf invloed kunnen uitoefenen op hun omgeving. Dit vraagt om een omgeving waarin ze uitgenodigd worden om mee te denken en oplossingen aan te dragen.
“Bijvoorbeeld bij pesten: in plaats van alleen regels op te leggen, kun je kinderen betrekken bij het bedenken van oplossingen. Laat ze onderzoeken waar pesten vandaan komt en hoe ze het zelf kunnen aanpakken. Dat voedt hun handelingsvermogen en maakt hen actief betrokken.”
Micha roept jeugdprofessionals en onderwijzers op om buiten de lijntjes te durven kleuren. “Protocollen en regels zijn belangrijk, maar mogen niet in de weg staan van wat gezinnen en kinderen écht nodig hebben. Als professionals zien we vaak als eerste waar het misgaat. Gebruik die kennis om verandering in gang te zetten.”
Hij pleit voor een houding van ‘competente rebellie’: “Wees niet bang om dwars te denken en te handelen als dat nodig is. Alleen zo kunnen we de jeugdzorg en het onderwijs verbeteren.”
Wil je meer leren over samenlevingspedagogiek en hoe je hoop en perspectief kunt bieden aan kinderen? Micha’s boek Medemens opvoeden biedt praktische handvatten en inspirerende inzichten. samenlevingspedagogiek
In onze training Professionele standaarden ga je samen met anderen aan de slag met de ethische dilemma’s die jij in je werk tegen kunt komen. Klik hier voor meer informatie.
Micha de Winter is een invloedrijke Nederlandse hoogleraar pedagogiek, gespecialiseerd in maatschappelijke opvoedingsvraagstukken. Hij richt zich op thema’s zoals jeugdbeleid, opvoeding in democratie en de bescherming van kwetsbare jongeren.
Hij leidde de Commissie-De Winter, die in 2019 het rapport “Onvoldoende beschermd, geweld in de Nederlandse jeugdzorg van 1945 tot heden” publiceerde. Je kunt via de volgende link de aanbevelingen uit het rapport lezen. Hierin wordt uitgebreid ingegaan op de bevindingen en aanbevelingen van de commissie.
De Winter pleit voor een optimistische kijk op opvoeding en onderwijs, zoals benadrukt in zijn afscheidsrede “Pedagogiek over hoop”. Hij schreef talrijke boeken, waaronder “Verbeter de wereld, begin bij de opvoeding”. Zijn werk blijft een bron van inspiratie voor professionals in de jeugdsector.
Ik ben benieuwd wat de podcast met Micha de Winter over Samenlevingspedagogiek bij jou oproept. Laat je het weten in de comments?
Beilerstraat 26
9401 PL Assen
085 – 080 59 06
info@timmconsultancy.nl
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.