Op een hoopvolle manier praten over stress- en risicovergrotende factoren

COMPLI-kaarten

Dat doe je met COMPLI-kaarten

Praten over leuke dingen, over successen, geeft energie. Praten over dingen die niet (zo goed) lukken, brengt ons in mineur. Hoe langer we daarop doorvragen; waarom lukt het niet? Hoelang al niet? Wat zit je dan tegen? Hoe meer de stemming daalt.

Ik heb ooit eens gelezen dat wij als hulpverleners geneigd zijn nogal stevig door te vragen op wat niet goed gaat; 90 % van onze aandacht zou ‘shit’ gericht zijn. Niet zo gek dat de ander, en wij zelf soms ook, enigszins hulpverleningsmoe zijn.

Doorvragen op successen

Insoo Kim Berg, een van de grondleggers van het oplossingsgericht denken, zei dat het in gesprekken met cliënten heel belangrijk is om te weten waar je op door moet vragen en waarop niet. Wanneer je oplossingsgericht werkt is praten over en doorvragen bij successen, hoe klein ook, enorm belangrijk. Niet alleen omdat het energie geeft, maar ook omdat in kleine stapjes werken aan succes ervaringen hoop en vertrouwen geeft voor het bereiken van de gewenste verandering.

In situaties waar de veiligheid van kinderen en ouders in het geding is, kunnen we het ons jammer genoeg niet veroorloven om blijmoedig al onze energie te steken in of aandacht te hebben voor wat goed gaat. Dat zou naïef zijn omdat we dan de onveiligheid en onze professionele kennis over risicofactoren negeren.

Balans tussen wat goed gaat en onveiligheid

Methoden als Samenwerken aan Veiligheid en Signs of Safety helpen bij een balans in aandacht voor onveiligheid en complicerende factoren enerzijds en succesvolle zorg en krachten anderzijds. Omdat het recht doet aan de werkelijkheid in gezinnen. De balans draagt ook bij aan de zwaarte van de gesprekken. Je wilt immers niet dat de stemming omslaat in mineur, hopeloosheid en demotivatie (bij te veel aandacht voor wat nog niet goed gaat) of juist in een soort naïeve euforie en verwachting dat het probleem zo verholpen is (bij te veel en eenzijdige aandacht voor successen). Een goede afwisseling in aandacht voor zorgen en successen past overigens ook bij het trauma geïnformeerd werken waarbij de emotieregulatie zo goed mogelijk ondersteund wordt en je de ander helpt ‘in hun raampje’ te blijven.

Werken aan Veiligheid

Voor het werken aan directe veiligheid is er al veel aan naslagwerk, trainingen en hulpmiddelen beschikbaar. Voor het werken aan duurzame veiligheid is dat nog niet het geval. We hebben wel mooie risicolijsten (Care-NL en ARIJ) en weten gelukkig ook steeds meer over beschermende factoren, maar hoe dragen die nu bij aan oplossingsgericht samenwerken aan duurzame veiligheid? Hoe kunnen we daarmee aan de slag met dit gezin met hun specifieke belemmeringen en krachten?

COMPLI-kaarten

Daarvoor hebben wij de COMPLI-kaarten ontwikkeld; om samen met ouders en het netwerk te kijken naar de factoren in hun gezin die risicovol zijn voor of juist kunnen bijdragen aan veiligheid op de langere termijn. Met de COMPLI-kaarten breng je samen de complicerende factoren in kaart maar kijk je ook steeds naar wat al lukt zodat er daarnaast ruimte is voor (zelf)complimenten te geven over wat er al lukt.

Je zet de COMPLI-kaarten in wanneer er voldoende ‘hier en nu’ veiligheid is, om samen te werken aan ‘dan en later’ veiligheid. Ouders geven aan dat het werken met de kaarten best pittig en confronterend is, maar dat het ook overzicht en inzicht geeft. En helpt om plannen te maken waarbij ze zelf, in samenspraak met hun netwerk, kiezen voor aan welk stuk ze in welke volgorde willen werken. We hopen dat ouders zich daardoor ook minder overgeleverd voelen aan hulpverleners die steeds meer van hen willen in trajecten die voor hun gevoel nooit stoppen en waarin het nooit goed genoeg is.

5 Tips voor het werken aan duurzame veiligheid:

  1. Kaarten op tafel; of te wel wees eerlijk, werk transparant legitimeer wat je doet, laat zien wat je doet en doe het samen!

  2. Walk a mile in their shoes; besef dat je te maken hebt met mensen in een kwetsbare situatie die je vraagt heel veel over hun privé/gezinsleven te vertellen. Wat zou jij als jij in hun schoenen stond van jou nodig hebben aan informatie, steun en waardering?

  3. Always give something in return! Ook van Insoo en aansluitend op de vorige; besef dat elk antwoord een cadeau is en geef iets terug, een glimlach, een dankjewel, een compliment of een blijk van vertrouwen dat kan al in de vorm van een waarderende vraag zoals; wanneer lukte het je wel?

  4. Werk samen van ‘buiten naar binnen’; het bespreken van risicofactoren komt dichtbij; vertellen over eigen jeugd of trauma’s, over momenten waarop je eerder niet in staat was om je kind te beschermen of het geslagen of op een andere manier tekort hebt gedaan zijn behoorlijk intrusief. Begin met factoren die ‘wat makkelijker’ zijn; kinderen die extra zorg vragen heftige gebeurtenissen in het afgelopen jaar die stressvol zijn geweest, wonen in een wijk of buurt die onveilig voelt etc.

  5. Werk gestructureerd, in kleine stapjes en neem de tijd (oeps, ik hoor je al zuchten, maar toch); wanneer je steeds maar het gevoel hebt dat je moet, of je nu als professional te kampen hebt met werkdruk of als ouder met veranderdruk, is de kans op afraffelen, dingen overslaan en een houding van ‘met grote stappen snel thuis’ groot. Niet zo gek als je kijkt naar de hoeveelheid taken waar we mee opgescheept zit, maar niet zo effectief. Door in je startanalyse samen goed stil te staan bij dingen, als het ware te vertragen, en steeds te weten waar je bent (welke onderwerpen heb je al wel gehad, welke nog niet?), en in kleine stapjes en gebied voor gebied aan de gewenste situatie te werken, is de kans veel groter dat je slaagt! En dat zorgt voor hoop en vertrouwen bij de volgende klus!

Geschreven door Arianne Geuze

Nieuwsgierig geworden? Kijk voor meer informatie over de training op Risicotaxatie met de COMPLI-kaarten

Deel deze pagina
Meer blogberichten
Blog
25 maart 2024
Het woord en beeldverhaal, Words and Pictures, is oorspronkelijk bedoeld om zorgen en moeilijke situaties aan kinderen uit te leggen...
Blog
24 maart 2024
Netwerkberaad gedwongen kader: een waardevol instrument voor beweging in vastgelopen situaties Het klinkt vaak makkelijker dan het is: ‘samenwerken met...
Blog
10 maart 2024
Er is onveiligheid, huiselijk geweld en/of kindermishandeling en wat is dan de rol van de aandachtsfunctionaris? Tijd voor actie. Tijd...