Lars en Jerry wonen al vanaf kleins bij hun oom en tante. Eerst woonden ze bij papa en mama maar dat mocht niet meer. Voor mama, die zelf fors veel nare dingen heeft meegemaakt, was het erg lastig om de dagelijkse zorg alleen te dragen. Papa was door de weeks voor zijn werk van huis. Mama lag vaak moe en verdoofd op de bank, de kinderen kregen dan niet de zorg en aandacht die ze nodig hadden. Jerry lag alleen in de box, werd niet verschoond en hij kreeg onregelmatig te eten. Lars speelde stilletjes in een hoekje met de spulletjes die hij kon vinden. Hij praatte weinig en kon nog geen hele zinnen maken. De beide kinderen kwamen ook weinig buiten.
Als Lars ouder wordt stelt hij steeds vaker vragen. Hij wil weten waarom hij niet bij mama kan wonen.
“Ik ga wel elke zondag naar papa en mama toe. En mama zegt ook heel vaak dat ze graag wil dat ik weer bij haar ga wonen en dat ze er alles aan doet om dat voor elkaar te krijgen. Als oom en tante boos zijn omdat ik iets ondeugends heb gedaan dan wil ik het liefst naar mama toe. Dat kan ook best, ze woont dichtbij. Het is maar 20 minuten fietsen.”
Oom en tante probeerden van alles om te voorkomen dat Lars dan wegging op zijn fiets. Ze probeerden wel eens uit te leggen waarom Lars en Jerry bij hen wonen en niet bij papa en mama. Maar ze wisten ook niet goed wat ze wel en niet mochten of konden zeggen. Mama en papa vonden het net zo lastig. Hun eigen pijn en verlies maakten dat zij vaak alleen maar tegen de kinderen konden zeggen dat zij het ook niet eerlijk vonden en dat zij ook wilden dat de kinderen weer thuis kwamen wonen.
Dit was destijds de aanleiding om met elkaar in woord en beeld aan beide kinderen uit te leggen wat de reden was dat ze bij oom en tante woonden.
Door te erkennen dat al deze volwassenen; papa en mama, oom en tante, willen dat het goed gaat met Lars en Jerry en dat zij daar allemaal erg hun best voor doen, ontstond er meer samenwerking tussen hen.
Met elkaar is er een verhaal gemaakt om de kinderen te laten weten dat hun woonplek bij oom en tante is en dat papa en mama dit wel moeilijk vinden maar het superfijn vinden dat oom en tante dit willen doen.
Vaak denken we dat de boodschap van ouders; “Ik blijf voor je vechten net zo lang dat ik je weer bij me heb!”, alleen maar voor onrust zorgt. Maar voor kinderen is dit wel het teken dat papa en mama hen echt niet zomaar weg hebben gedaan en zich er zomaar bij neer hebben gelegd. Dat zou namelijk de overtuiging die kinderen vaak hebben; “ik deug niet, papa en mama willen mij niet omdat ik iets verkeerd heb gedaan” versterken.
Het was een proces dat veel tijd heeft gevergd maar voor iedereen uiteindelijk erg waardevol was. Eén voor één met iedereen in gesprek gaan om de tijd te nemen om hun herinneringen boven te halen. Maar ook om hun vragen te horen.
Je schrijft het verhaal voor de kinderen en tegelijkertijd is het net zo waardevol en helend voor de ouders. Je bent met hen de gebeurtenissen aan het ordenen. Soms zijn ze zelf ook stukjes kwijt en weten ze ook niet meer precies wat er allemaal gebeurd is. Of hebben ze zelf ook nog vragen over het waarom, is dit niet duidelijk genoeg uitgelegd. En heel eerlijk, als ik de dossiers lees dan wordt het vaak ook erg vaag beschreven. Er worden container-begrippen gebruikt die niet altijd onderbouwd worden.
Maar hoe pak je dat nou aan, zo’n woord- en beeldverhaal? Hieronder een aantal tips.
Neem de tijd om een compleet verhaal te schrijven. Laat iedereen eerst hun verhaal vertellen en ga pas later filteren wat er wel en niet in moet komen te staan. Zorg eerst voor verbinding, een connectie met de ander waarin zij zich echt gehoord voelen. Luister eerst naar hun verhaal, en ga daarna filteren op relevantie.
Vergeet niet dat het doorleven van alles wat er gebeurd is veel vraagt van de ouders. Plan meerdere gesprekken als ze dat prettig vinden. Voor de een is het fijn om in een keer alles te vertellen; de ander kan het alleen gedoseerd vertellen. Sommige ouders vinden het fijn om het verhaal voor zichzelf op te schrijven.
Houd er rekening mee dat het niet voor iedere ouder makkelijk is om zich in te leven in de positie van hun kind. Dat kan komen doordat ze dat zelf niet geleerd hebben. Het kan ook komen doordat hun eigen trauma maakt dat ze niet bij dat stukje kunnen komen. En schuldgevoel maakt natuurlijk ook dat je liever niet te veel stilstaat bij wat het effect is geweest van jouw gedrag op jouw kinderen.
Help iedereen door steeds kritisch te zijn op de woorden die je gebruikt. In verhalen voor kinderen staan nog te vaak woorden die je wellicht als professional gebruikt maar niet tijdens je gesprekken met kinderen. Wees hier alert op. Het is bijvoorbeeld wel gek als je tegen een kind zegt; “je was getuige van de ruzies tussen papa en mama”. Passender is dat je zegt; “toen papa en mama ruzie maakten, dachten ze er niet meer aan dat jij ook in de kamer was, hierdoor heb jij de ruzie gezien en gehoord”. Ook nog een belangrijke om te voorkomen is een tekst als; “Mama en je vader”, die ik vaak tegenkom bij gescheiden ouders. Vraag of deze benaming altijd zo werd gebruikt. Voor de balans is “je papa en mama” of “je vader en je moeder” prettiger.
Wees concreet en feitelijk, noem voorbeeld situaties. Daarmee gaat het veel meer leven voor een kind. De ruzies thuis, of de erge ruzies thuis zijn niets zeggend. Beschrijf voorbeeld situaties, zoals: “die ene keer dat mama zo boos werd dat ze de deur heel hard dichtgooide waardoor het glas kapotging en papa het glas in zijn arm kreeg. Papa moest toen naar de dokter die hem toen heeft geholpen.”
Er zit een duidelijke opbouw in het verhaal waarin zowel de nare, ingrijpende gebeurtenissen als de fijne en liefdevolle momenten worden beschreven. De ingrijpende gebeurtenissen worden concreet beschreven en er wordt hoopvol naar de toekomst gekeken.
– Stap 1 – Introduceer het idee bij ouder.
– Stap 2 – Maak samen een eerste opzet.
– Stap 3 – Maak het definitieve verhaal met tekening en lees dat voor aan de ouders.
– Stap 4 – Bespreek samen met de ouders hoe het voorlezen gaat verlopen.
– Stap 5 – Verhaal vertellen aan het kind.
Wil je nu zelf ook aan de slag met het maken van een woord en beeldverhaal? Je krijgt volop inspiratie tijdens de training die we hierover geven. En je krijgt ook direct feedback op een verhaal dat jezelf gaat schrijven.
Het Woord- en beeldverhaal is ontwikkeld door Susie Essex.
Door Margreet Timmer
Schrijf je in voor onze nieuwsbrief.
7 oktober komen aandachtsfunctionarissen huiselijk geweld en kindermishandeling, van zeer uiteenlopende organisaties, weer samen tijdens ons special event.
Een dag om samen te leren van successen en dilemma’s maar ook om te ervaren dat je onderdeel bent van een groep professionals met allemaal dezelfde missie.
We maken er een enerverende dag van met interessante uitwisseling en veel interactie.